Uchylenie się od skutków prawnych umowy o dział spadku

Zgodnie z art. 1045 k.c., uchylenie się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu może nastąpić tylko wtedy, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy. 

Przez pojęcie stanu faktycznego rozumieć należy zarówno okoliczności czysto faktyczne (np. wartość przedmiotów należących do spadku, ich stan techniczny, stopień zużycia), jak i dotyczące kwestii o charakterze prawnym (np. tego, czy dany przedmiot przynależy do spadku, jaka jest wielkość udziałów spadkowych przysługujących poszczególnym spadkobiercom). Zastosowanie art. 1045 k.c. jest ograniczone tylko do takich sytuacji, gdy wszystkie osoby, które podpisały umowę o dział spadku, były w błędzie co do stanu faktycznego, uważając go za niewątpliwy, a przy tym każda z tych osób musiała pozostawać w błędzie co do tej samej okoliczności. 

Rozbieżności w orzecznictwie dotyczą tego czy błąd musi być istotny czy też każdy błąd (nawet ten nieistotny) pozwala na skorzystanie z możliwości uchylenia się od skutków prawnych umowy o dział spadku. Dominujący jest jednak pogląd, zgodnie z którym błąd musi być zarówno subiektywnie, jak i obiektywnie istotny.

W przypadku chęci skorzystania z prawa do uchylenia się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu, należy złożyć oświadczenie na piśmie o uchyleniu się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem takiego błędu wszystkim pozostałym stronom tej umowy. Do uchylenia się od skutków prawnych umowy dochodzi dopiero z chwilą, gdy oświadczenie zostanie złożone ostatniemu z uczestników tej umowy. Należy również pamiętać o ograniczeniu czasowym na złożenie takiego oświadczenia. Ustawodawca wprowadził bowiem roczny termin na uchylenie się od skutków prawnych, który to termin należy liczyć od chwili, gdy błąd zostanie wykryty.