Plan spłaty w postępowaniu upadłościowym
Po zakończeniu etapu likwidacji majątku upadłego oraz ustaleniu wierzycieli i wysokości ich wierzytelności syndyk składa do sądu projekt planu spłaty wierzycieli. Projekt stanowi skierowaną przez syndyka do sądu, wierzycieli oraz samego upadłego propozycję odnośnie do wysokości kwoty oraz czasu jej uiszczania przez upadłego, aby uzyskać oddłużenie. Złożony projekt trafia najpierw do upadłego oraz wierzycieli, którzy mogą zgłosić do niego swoje uwagi, np. odnoszące się do tego, że upadły jest w stanie przeznaczać inną kwotę na rzecz wierzycieli niż zaproponowana w projekcie. Projekt planu spłaty jest następnie weryfikowany przez sąd, który podejmuje finalną decyzję co do kształtu spłat dokonywanych przez upadłego, wydając postanowienie o ustaleniu planu spłaty
Sąd, ustalając miesięczną kwotę przeznaczaną na rzecz wierzycieli w ramach planu spłaty, zobowiązany jest do ustalenia wydatków ponoszonych przez upadłego oraz jego możliwości zarobkowych. Ustalając okres, przez jaki upadły powinien wykonywać plan spłaty, sąd zmuszony jest do zbadania, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył stopień swojej niewypłacalności w wyniku winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. W przypadku ustalenia, że niewypłacalność upadłego nastąpiła wskutek rażącego niedbalstwa lub winy umyślnej, sąd jest zobowiązany co do zasady do ustalenia planu spłaty na okres od 36 do 84 miesięcy. Jeżeli natomiast powstanie stanu niewypłacalności nie powstało z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, okres planu spłaty będzie wynosić od 1 do 36 miesięcy.
Sąd, oprócz ustalenia okresu, przez który upadły ma obowiązek spłacania wierzycieli, ustali także kwotę miesięczną, która będzie przeznaczana na ten cel. Ustalając dochody, sąd jest zobowiązany wziąć pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego. Dla przykładu, jeżeli upadły pracuje jako zawodowy kierowca samochodu ciężarowego, zarabiając najniższą krajową, to sąd ma prawo określić, że upadły nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych, ponieważ uzyskuje mniejsze zarobki od tych, jakie średnio zarabiają osoby zatrudnione na tym stanowisku. W związku z powyższym sąd, ustalając plan spłaty, ma prawo przyjąć dochody wynikające z możliwości zarobkowych upadłego, a nie dochody obecnie uzyskiwane, podobnie jak ma to miejsce przy ustaleniu przez sądy wysokości alimentów w postępowaniu o rozwód bądź w postępowaniu o ustalenie obowiązku alimentacyjnego.
Ustalenie planu spłaty kończy etap właściwego postępowania upadłościowego. Następnie postępowanie wchodzi w fazę realizacji planu spłaty. W celu wykazania wykonywania planu spłaty, upadły jest zobowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie z jego wykonywania za poprzedni rok kalendarzowy. W sprawozdaniu ma obowiązek wykazania:
a) osiągniętych dochodów,
b) wartości spłaconych kwot na rzecz wierzycieli,
c)nabytych składników majątkowych o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
W przypadku gdy upadły wywiąże się ze wszystkich obowiązków nałożonych na niego tytułem planu spłaty, sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty. Skutkiem przedmiotowego orzeczenia jest to, że praktycznie wszystkie wierzytelności upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości podlegają umorzeniu.
Zauważyć należy, że postępowanie upadłościowe nie zawsze musi się zakończyć ustaleniem planu spłaty dla upadłego. Sąd może także umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty, jeżeli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach takiego planu. Podkreślić jednak trzeba, iż jest to sytuacja szczególna, która może być podyktowana ciężką chorobą upadłego, niepełnosprawnością skutkującą niezdolnością do wykonywania pracy itp.