Konsekwencje utraty pracy lub niewykorzystywania możliwości uzyskania dochodu przez obowiązanego alimentacyjnie dla zakresu obowiązku alimentacyjnego

Zgodnie z art. 136 k.r.o. jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

Po przeczytaniu powyżej wskazanego przepisu może pojawić się pytanie kiedy ta norma prawna znajdzie praktyczne zastosowanie. Analiza orzecznictwa prowadzi do wniosku, że sąd analizując możliwość zastosowania powyżej przytoczonego przepisu bada przede wszystkim czy pogorszenie się sytuacji materialnej lub zarobkowej obowiązanego do alimentów nastąpiło z przyczyn od niego zawinionych i nieusprawiedliwionych okolicznościami. Gdyby tak było, wówczas przyjmuje się, że obowiązany nadal ma takie same możliwości zarobkowe i majątkowe jak przed tą zmianą. Jeżeli natomiast utrata pracy, niewykorzystanie możliwości uzyskiwania dochodów lub wyzbycie się istotnego składnika majątkowego przez obowiązanego alimentacyjnie nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych lub też życiowo zrozumiałych, to art. 136 k.r.o. nie znajdzie zastosowania. W takiej sytuacji możliwe będzie natomiast wytoczenie przez obowiązanego powództwa o odpowiednie obniżenie alimentów.

Termin 3-letni, o którym mowa w przepisie liczy się wstecz od daty wniesienia pozwu o alimenty, a nie od daty ogłoszenia wyroku.

Jako przykłady sytuacji, gdy zastosowanie znajdzie art. 136 k.r.o. wskazać należy m.in. następujące przypadki:

a) darowizna nieruchomości przez obowiązanego do alimentów dokonana na rzecz osoby trzeciej
b) świadome dopuszczenie do przedawnienia roszczenia majątkowego przysługującego obowiązanemu do alimentów  
c) odrzucenie spadku przez obowiązanego do alimentów 
d) zrzeczenie się zatrudnienia przez obowiązanego do alimentów
e) doprowadzenie do rozwiązania umowy przez zakład pracy z winy obowiązanego do alimentów
f) umieszczenie obowiązanego do alimentów w zakładzie karnym
g) zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej przez obowiązanego do alimentów, która to działalność przynosiła zysk

Powyżej przytoczone sytuacje to jedynie przykłady, zaczerpnięte z bogatego orzecznictwa sądów powszechnych, w których sądy właśnie w oparciu o art. 136 k.r.o. nie brały pod uwagę przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych zmiany w sytuacji zarobkowej i majątkowej obowiązanego do alimentów.