Obowiązek precyzyjnego określenia wyjątków wyłączających odpowiedzialność ubezpieczyciela

W przypadku zaistnienia szkody, ubezpieczony zgłasza szkodę ubezpieczycielowi licząc na szybką wypłatę odszkodowania. Często jednak zdarza się, że ubezpieczyciel odmawia wypłaty wskazując, że zaistniały przyczyny wyłączające jego odpowiedzialność określone w umowie ubezpieczenia. Czy jednak zawsze należy uznać, że ubezpieczyciel ma rację i odszkodowanie się nie należy? Otóż praktyka wskazuje, że częstokroć umowa ubezpieczenia nie zawiera precyzyjnego określenia wyjątków wyłączających odpowiedzialność ubezpieczyciela. W takich sytuacjach warto wystąpić na drogę postępowania sądowego by wywalczyć należne sobie pieniądze. Jak bowiem podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych, ubezpieczyciele mają obowiązek precyzyjnego określania przypadków, w których ich odpowiedzialność jest wyłączona. Umowa ubezpieczenia ma bowiem spełniać funkcję ochronną, zatem zawierający umowę - i to niezależnie od tego czy jest to osoba fizyczna, czy podmiot prowadzący działalność gospodarczą - musi mieć jasność, w jakich przypadkach ubezpieczyciel za szkodę nie odpowiada, natomiast w razie niejasności, właśnie z uwagi na ochronną funkcję umowy ubezpieczenia, wszelkie wątpliwości powinny być tłumaczone na korzyść ubezpieczonego.. 

W wyroku z dnia 13 czerwca 2019 r. w sprawie V CSK 4/18 Sąd Najwyższy wskazał, że „Przy wykładni woli stron umowy ubezpieczenia samochodu auto-casco nie można abstrahować od tego, że w świadomości społecznej ukształtowało się rozumienie takiej umowy jako ubezpieczenia szerokiego, obejmującego z reguły wszystkie zdarzenia określone mianem np. kradzieży, toteż wszelkie wyłączenia takiej odpowiedzialności powinny być zarówno w ogólnych warunkach ubezpieczenia, jak i umowie jednoznacznie i wyraźnie określone, tak, by ubezpieczający już w chwili zawierania umowy wiedział jednoznacznie, jakie zdarzenia nie są objęte ubezpieczeniem. Z tego punktu widzenia niedopuszczalne jest niejednoznaczne formułowanie zakresu odpowiedzialności i wyłączeń, odsyłanie do aktów prawnych czy regulacji niezałączonych do umowy, używanie niejasnych sformułowań, umieszczanie wyłączeń w takiej formie i w takich miejscach ogólnych warunków lub umowy, że ich poszukiwanie i odniesienie do przedmiotu umowy jest utrudnione. Wszystkie tego rodzaju uchybienia powinny być brane pod uwagę na korzyść ubezpieczającego przy wykładni woli stron umowy ubezpieczenia i powinny prowadzić do przyjęcia takiej jego woli oraz treści umowy ubezpieczenia, do jakiej zawarcia doszłoby zgodnie z wolą ubezpieczającego, gdyby wspomnianych uchybień nie było.” Z kolei Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 06 marca 2019 r. w sprawie VII Aga 706/18 wskazał, że „Ubezpieczyciel - jako profesjonalista oraz autor ogólnych warunków ubezpieczenia - ma obowiązek sformułować je precyzyjnie. Sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest sytuacja, gdyby niekorzystne konsekwencje wadliwej i niedbałej redakcji postanowień OWU obciążały ubezpieczających. Interpretacja ogólnych warunków umów nie powinna także pomijać celu umowy ubezpieczenia, którym jest udzielenie ubezpieczonemu ochrony na wypadek określonego w umowie ryzyka, w zamian za zapłatę składki.”

Zatem w przypadku odmowy wypłaty odszkodowania z umowy ubezpieczenia należy starannie przeanalizować czy wydana przez ubezpieczyciela decyzja jest słuszna i czy nie warto skierować sprawy na drogę postępowania sądowego.