Przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania
Tymczasowe aresztowanie jest jednym z kilku środków zapobiegawczych znanych w polskim prawie karnym i z całą pewnością najbardziej surowym.
Przesłankę ogólną pozytywną stosowania wszelkich środków zapobiegawczych, w tym tymczasowego aresztowania stanowi duże prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonego zarzuconego mu przestępstwa.
Przesłankę szczególną pozytywną stosowania tymczasowego aresztowania stanowi uzasadniona obawa bezprawnego utrudniania prawidłowego toku postępowania, która występuje w postaci:
- uzasadnionej obawy ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu;
- uzasadnionej obawy, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.
Natomiast brak dowodów wskazujących na popełnienie przez podejrzanego przestępstwa oraz brak obawy bezprawnego utrudniania postępowania karnego, a także brak obawy popełnienia przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu stanowią przesłanki negatywne do stosowania środków zapobiegawczych.
Surowość grożącej oskarżonemu kary nie stanowi przesłanki do stosowania tymczasowego aresztowania. Przedstawienie zarzutu popełnienia zbrodni lub określonego występku oraz surowość grożącej oskarżonemu kary stanowią jedynie okoliczności uzasadniające domniemanie wystąpienia obawy bezprawnego utrudniania przez oskarżonego prowadzonego postępowania, ale jako same nie mogą być podstawą tymczasowego aresztowania.
Nawet przy zaistnieniu wyżej wymienionych przesłanek, tymczasowego aresztowania nie można stosować, w sytuacji, gdy jego stosowanie:
- spowodowałoby dla życia lub zdrowia podejrzanego (oskarżonego) poważne niebezpieczeństwo;
- pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.
Tymczasowego aresztowania nie stosuje się także, gdy na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia, a także w sytuacjach gdy przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku.